Poczucie jakości życia osób z kadry kierowniczej w świetle Modelu Osobowościowo-Aksjologicznego MOA
Barbara Mróz
DOI:10.14691/CPPJ.22.2.183
Rocznik: 2016 Tom: 22 Numer: 2
Strony: 183-194
Tradycja eudajmonistyczna i jej treści obecne w pracach takich psychologów, jak H.A. Murray, G. Allport, C. Rogers bądź A. Maslow, identyfikowana jest współcześnie z koncepcjami C. Ryff, M. Seligmana czy M. Csikszentmihalyia. Model Osobowościowo-Aksjologiczny MOA skonstruowany został na bazie tej tradycji, a testowane w przeprowadzonych badaniach hipotezy sformułowano na podstawie: koncepcji potrzeb R.M. Ryana i E.L. Deciego, przystosowania J. Rottera, wartości M. Rokeacha oraz wskaźników osiągnięć zawodowych w rozumieniu B. Mróz. Przeprowadzono eksploracyjną analizę czynnikową, aby zweryfikować strukturę danych. Wyodrębnienia składników w Teście Przymiotnikowym (The Adjective Check List Manual – ACL) dokonano za pomocą metody głównych składowych PCA, zanalizowano wykres osypiska, którego kształt wyraźnie wskazał na trzy istotne składniki (wymiary). W sumie uzyskane składniki wyjaśniały 66,29% wariancji, co jest wynikiem znaczącym. Składnik pierwszy wyjaśnił 34,62% wariancji, drugi – 20,94%, trzeci – 10,74%. Pozostałe składniki, od czwartego włącznie, wyodrębniły zaledwie od 3 do 0,13% wariancji. Składniki miały zarówno w miarę równomierne wysycenie zmiennych wyjściowych w poszczególnych czynnikach, jak i też ostry i wyraźny zakresowo sens psychologiczny, co pozwoliło im nadać nazwy: kompetencje, relacje, autonomia. W dalszej kolejności zbudowano model ścieżkowy konfirmacyjnej analizy czynnikowej, uzyskując dobre dopasowanie modelu do danych. Za pomocą analizy regresji oraz równań strukturalnych oceniono wpływ badanych zmiennych. Okazało się, że testowany MOA znacząco różnicuje pracowników wyższego szczebla. Współczynnik determinacji uzyskał 47% wariancji wyjaśnianej zmiennej poczucia jakości życia w modelu strukturalnym. Ponad połowę zmienności wyników poczucia jakości życia można tłumaczyć związkiem obszarów osobowości i wartości. Odpowiednio wartości te dla kobiet wyniosły 48%, a dla mężczyzn – 39%. Ustalono nowe wymiary osobowościowe, stylu zarządzania i aksjologiczne istotne dla efektywnego funkcjonowania zawodowego. Osobowościowe: przystosowanie, kompetencje, relacje, autonomia; stylu zarządzania: powierzanie innym zadań o dużym znaczeniu; aksjologiczne: dojrzała miłość oraz zabezpieczenie bytu dla rodziny. Model MOA może być przydatny do oceny uwarunkowań osobowościowo-aksjologicznych osób dorosłych w zakresie badań nad jakością życia różnych grupach.